Andoya; Mtanzania aliyebuni mradi wa umeme Mbinga

Menas Mbunda Andoya na mkewe wakiwa na Waziri Mkuu Mizengo Pinda wakati wa uzinduzi wa mradi wa kuzalisha umeme maeneo ya vijijini.

Hakika; Baada ya dhiki faraja” Msemo huu wa Waswahili sasa una maana kubwa kwa Menas Mbunda Andoya, mzalendo wa Tanzania aliyebuni mradi wa umeme wa maporomoko ya maji takriban miaka 13 iliyopita.

Wazo la Mtanzania huyo kuanzisha mradi huo lilimfanya akumbane na vikwazo mbalimbali ikiwamo kufukuzwa kama kuku na watu katika ofisi zao huku akipigwa vita kila kona.

Hata hivyo, Andoya ambaye pia ni Mkurugenzi wa Kampuni ya Andoya Hydro Electric Power Co. Ltd (AHEPO), hakuchoka wala kukata tamaa, bali aliendelea kuwa jasiri, hatimaye mradi wake mkubwa wa umeme wa maporomoko ya maji alioubuni mwaka 2000 umezaa matunda, badaa ya kufanikiwa kuwasha umeme kwa majaribio.

Ukibahatika kuonana naye Andoya(56), anavyofahamika na wengi ambaye ni mzaliwa wa Wilaya ya Mbinga, mkoani Ruvuma akiwa ni mtoto wa tatu kati ya saba, akiwa pia mume na baba wa watoto watatu wa kiume. Kitabia ni mcheshi, mwenye busara na mtu anayejiamini.

Kwa maelezo yake anasema kuwa alikuwa na hamu kubwa kuona anafanikiwa kuhakikisha siku moja anatimiza ndoto yake na Watanzania wenzake wanapata huduma ya umeme na kufa akiwa na faraja la kutimiza lengo hilo.

Anasema kuwa madhumuni ya mradi huo ni kuzalisha umeme MW 1 na kuunganishwa kwa wateja wa awali 922 kati ya 3,835 katika Vijiji vya Lifakara, Kilimani na Mbangamao na ziada kuuzwa Tanesco ukilenga kupata umeme kwa njia endelevu na nafuu.

Andoya anasema kuwa tayari ujenzi wa njia za kusafirisha umeme kutoka Mbinga hadi Kituo cha Uzalishaji na usambazaji katika Vijiji vya Lifakara, Kilimani na Mbangamao umekamilka.

Anaeleza kuwa maandalizi wa ujenzi wa bwawa, mfereji wa maji na nyumba ya mashine yamekamilika na ujenzi utaanza kipindi kifupi kijacho.

Anadokeza kuwa awali madhumuni yake yalikuwa kutumia nguvu ya maji kuendesha mashine za kukoboa na kusaga nafaka ili kupunguza gharama kwa wananchi wa vijiji vya jirani kwa kutoa huduma hiyo kwa bei nafuu na kuinua maisha yao, ambapo mradi huo ulianza kwa jina la Nguvu ya Maji Partinership.

Anabainisha kuwa mwaka 2005 Kampuni ya Andoya Hydroelectric Power Co Ltd ilisajiliwa na upembuzi yakinifu wa mradi ulikamilika, hatimaye taarifa ya upembuzi yakinifu na mchanganuo wa mradi ulipitiwa na wataalamu mbalimbali wa taasisi za Serikali ikiwamo Wakala wa Nishati Vijijini (REA), Shirika la Umeme Tanzania (Tanesco), NEMC, Ewera na wataalamu kutoka Benki ya Dunia na wote kuafiki kuwa kiasi cha MW 1 kinaweza kupatika katika maporomoko hayo ya Mto Mtandasi.

Andoya anasema kuwa kufikia Novemba 2012, mradi huo ulifanikiwa kupata vibali na fedha za kutekeleza, ukiwa katika hatua mbalimbali ikiwemo ya ujenzi wa njia ya usafirishaji wa umeme yenye urefu wa kilomita 14 kwa kiwango HT kutoka Kituo cha Umeme cha Mbangamao hadi Makao Mkuu ya Wilaya, ili kuunganisha na gridi ya Tanesco pamoja na Vijiji vya Lifakara (2 km), Kilimani (4 km) na Mbangamao (4 km).

Anaitaja awamu ya pili kuwa ni ujenzi wa njia za kusambaza umeme kwa wateja. Andoya anafafanua kuwa gharama za ujenzi wa mradi huo ni Sh 4.5 bilioni, ambapo asilimia 30 zilichangwa kutoka mtaji wa Kampuni ya Andoya Hydro Electric Power Co. Ltd (AHEPO), asilimia 70 ni mkopo kutoka Benki ya CRDB, mkopo wa benki ya Dunia kupitia Serikali na taasisi zake ikiwamo (REA) chini ya mpango wa Tanzania Energy Development and Access Project (TEDAP), ambapo pia Unido wameahidi kuchangia Dola 250,000 za Marekani.

Anasema kuwa Kampuni ya AHEPO imeshapanda miti ya asili 101,920 kwenye eneo la mradi, pamoja na miti ya matunda na kuanzisha shamba la miti la mfano lenye miti 85,920 kama shamba darasa, huku kando ya barabara ya urefu wa km 1.5 kuelekea eneo la mradi kukipandwa miti ya miembe.

Akieleza matarajio ya mradi anasema “Unatarajia kukamilika Julai, 2014 kwa kufunga mashine moja ya KW 500, ambapo kwa kushirikiana na halmashauri ya Mbinga tunatarajia kukuza ulimaji wa Alizeti, kuunda vikundi vya kinamama na kampuni itatoa nyumba na ufundi wa ufungaji mashine za kukamua mafuta ya alizeti.”

“Kwa kushirikiana na shirika la mapadri wa Vicent tunatarajia kuanziasha kituo cha mawasiliano makao makuu ya kata - Mbangamao. Mazungumzo na Shirika la mapadri wa Vicent yamekamilika ambapo watachangia kompyuta na ufundishaji. Kituo hicho kitawawesha wananchi wote kupata habari, mafunzo ya kutumia kompyuta kwa mawasiliano,” alisema Andoya.

Andoya anaongeza kuwa kampuni yake inatarajia kufanya upembuzi yakinifu katika maeneo ya Kingirikiti na Makulukulu katika Mto Lumeme, Wilaya Mpya ya Nyasa, ambako mashine za kusaga na kukoboa kwa nguvu ya maji zimefungwa, ili kuzalisha umeme, pia kuhamasisha na kuelimisha wananchi kuhusu utunzaji wa vyanzo vya maji na mazingira.

Faida za mradi

Mjasiriamali huyo anaweka wazi kuwa mradi utakapokamilika utaokoa zaidi ya Sh560 milioni kwa mwaka, ambazo zingetumika kununulia mafuta kuendesha mitambo ya kuzalisha umeme ikiwa pamoja na wananchi kupata fursa za kujiajiri kwa kuanzisha shughuli mbalimbali za kuongeza kipato kwa kufungua viwanda vidogovidogo, kuongeza thamani ya mazao yao kwa kusindika na kufungua biashara mbalimbali.

Anaongeza kuwa mradi huo wa umeme pia utawezesha utoaji wa huduma za afya na elimu kuwa bora zaidi kwa kutumia vifaa vinavyotumia umeme, ikiwa pamoja na maabara katika zahanati na sekondari, pia kuwezesha matumizi ya kompyuta mashuleni.

Aidha, mradi huo utaongeza mapato ya wananchi wa vijiji husika kutokana na kuokoa fedha zilizokuwa zikitumika kununua mafuta, betri na kuni kwa ajili ya kumulikia na kupikia.

Anazitaja changamoto zinazowakabili kuwa ni kampuni yake kushindwa kujenga njia ya kusafirisha umeme kufika maeneo mawili muhimu kwa kukosa uwezo wa kifedha. Maeneo hayo ni pamoja na Gereza Kuu la Wilaya la Mkwaya na kijiji chake Km 9.5 ambapo kuna nyumba za watumishi 60, wakazi 1,200, pia Kiwanda cha Kumenya Kahawa Mbichi, mashine za kusaga na kukoboa, zahanati, shule ya msingi na sekondari.

Akizungumza baada ya kuweka jiwe la msingi kwenye mradi huo katika Kijiji cha Lifakara, Waziri Mkuu, Mizengo Pinda alisema hatua hiyo ni nzuri na inaleta matumaini kwa taifa, hivyo ni vyema wananchi wamuunge mkono kwa kushirikiana naye kwa karibu pindi mradi utakapoanza kwani watapata faida kubwa na utasaidia Wilaya ya Mbinga.

Anasema mwaka 2008 Serikali ilipitisha sheria ya kuruhusu mtu yeyote mwenye uwezo wa kubuni na kuanzisha mradi wa umeme wa jua, maji au upepo na kusambaza kwa wateja kwa kuusafirisha kwenda mahali popote baada ya kutimiza masharti na kanuni zilizowekwa na wizara ya nishati.

“Nimefarijika sana kuona Tanzania imepata mwekezaji mzalendo ambaye ataweza kuwasaidia Watanzania wenzake kupata umeme wa uhakika kwa kutumia maporomoko ya maji,”alisema PindaNaye Naibu Waziri wa Nishati na Madini, Stevin Masele anasema mradi huo umeendeshwa kwa mujibu wa kanuni, sheria za nishati na unatambuliwa na wizara, REA pamoja na Tanesco na kwamba wanaendelea kushauriana na Andoya namna bora ya kuendesha mradi huo